بهورز، ناجی اما تنها ارتقای شغلی او بازنشستگی است - عبدالله رحمانی*

بهورزان برای جامعه شهری نامی آشنا نیستند چون عمده خدمات و سال های عمر آنها صرف خدمات رسانی به محروم ترین قشر جامعه یعنی روستاییان صورت می گیرد و به همین خاطر خود آنها نیز در محرومیت باقی مانده اند.
فعالیت بهورزان بخشی از خدمات توسعه ای و بهداشتی که دولت برای آبادانی و عمرانی روستاها و مقابله با مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها ارائه می کند، است اما بنا به برخی دلایل حضور و خدمات آنها ملموس نیست.
بیشتر ما هم از بهورزان خاطراتی نداریم چون خدمات و مراقبت های آنها به ما و مادران مان در سال های قبل و بدو تولد بوده و رویدادهای تلخ و شیرین پس از تولد و دوران مدرسه جانفشانی های این عزیزان را از یاد ما برده است.
بهورزان نخستین سربازان خط مقدم بهداشت در روستاها هستند و خانه های بهداشت روستایی برای روستانشینان هم بهداشت است و هم بیمارستان، بهورزان نیز هم مشاور، مددکار، مورد اعتماد و سنگ صبور مردم هستند.
مشارکت مردم در خدمات بهداشتی که عامل تعیین کننده ای برای مراقبت از خویش (self-care) و خود اتکایی (self-reliance) جامعه است، در این چارچوب کارکنان بومی خانه بهداشت مناسب ترین گروه برای پایه گذاری و گسترش این مشارکت ها به شمار می روند.
بهورزان پایین ترین رده استخدامی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هستند و تا پایان خدمت 30 ساله خود نیز در همین رده شغلی باقی می مانند و به همین خاطر از بسیاری از مزایای حقوقی و شغلی محروم هستند.
بهورزان و کارشان کم اهمیت نیستند اما قوانین و آیین نامه های مربوط به بهورزی بسیار قدیمی و مربوط به چندین دهه قبل است و با انتظارات و چهارچوب های کاری امروزی هم خوانی ندارند.
تا چند سال قبل بهورزان باید در روستاهای محل خدمت خود ساکن می شدند و حتی حق ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر را نداشتند.
بهورزان تعدادشان هم کم نیست و هم اکنون بیش از 32 هزار بهورز در سراسر کشور خدمات بهداشتی و درمانی را در روستاهای دورافتاده و سخت گذر ارائه می دهند.
بهورزان در بدو استخدام مدت 2 سال در مراکز آموزش بهورزی تحت آموزش هستند و مهارت های مختلفی شغل خود را فرا می گیرند و تاکنون این دوره آموزشی برای بهورزان جزوه سنوات خدمتی و مدرک تحصیلی محسوب نشده است.
سرشماری سالانه و ثبت اطلاعات خانوارها، آموزش بهداشت عمومی، تشکیل گروه های داوطلب و شوراهای محلی بهداشت، مراقبت از زنان باردار، آموزش مراقبت های بعد و قبل از زایمان، تنظیم خانواده، آموزش و مراقبت های تغذیه ای، نظارت بر موازین بهداشت حرفه ای و مراقبت از دانش آموزان و بهداشت مدارس، از جمله مهمترین خدمات بهورز در روستا است.
بهورزان در موارد ضروری، مثل بیماری های واگیردار، آموزش اطرافیان بیمار در زمینه روش های صحیح پرستاری از بیمار، مصرف صحیح دارو و رعایت موازین پیشگیری را انجام می دهد و باید از طریق مراقبت و بازدید ادواری از منزل بیمار، ضمن پیگیری درمان وی، از سلامت اطرفیان بیمار نیز مراقبت کند.
ریشه کن شدن بسیاری از بیمارها از بیماری فلج اطفال در کشور و بیماری یابی سریع در جامعه از نتایج تلاش های بهورزان است.
طبق آمارهای رسمی بهورزان در ارتباطی صمیمی با مادران روستایی و تلاشی گسترده، توانسته اند میزان مرگ و میر مادران را به علت عوارض حاملگی و زایمان، از ۱۴۰ مورد در ۱۰۰ هزار تولد زنده در سال ۱۳۶۳ را به ۵۴ مورد در ۱۰۰ هزار تولد زنده در سال ۱۳۷۰ کاهش دهند و این به معنای جلوگیری از مرگ ۱۷۲۰ مادر در سال بود.
یکی از مطالبات مهم بهورزان قرار گرفتن این شغل در ردیف مشاغل سخت و زیان آور است که تاکنون جامه عمل به خود نگرفته و در ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
موضوع قرار گرفتن بهورزی در ردیف مشاغل سخت و زیان آور در مجلس هشتم به عنوان طرح یک فوریتی بهورزان رای نیاورد و در مجلس نهم نیز این طرح رد شد ولی دوباره تعدادی از نمایندگان طرحی را به صحن مجلس آوردند و نمایندگان به بهانه بار مالی برای دولت باز هم این قشر را ناامید کردند.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می تواند با تاسیس معاونت بهورزی جهت حمایت های شغلی از بهورزان در راستای اصلاح آیین نامه بهورزی پیرامون ارتقای شغلی و سازمانی این قشر گام بردارد و از طرفی تبدیل دوره 2 ساله آموزشی بهورزی به عنوان سنوات خدمتی یا مقطع تحصیلی می تواند قدم هایی در راستای بهبود وضعیت بهورزان باشد.
12 شهریور ماه به عنوان روز بهورز نامگذاری شده است، در چنین روزی در سال 1363 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف کمک رسانی هر چه بیشتر به بیماران روستایی و همچنین در جهت تحقق یکی از اهداف مقدس انقلاب اسلامی مبنی بر فقر زدایی از روستاها، اقدام به تاسیس خانه هایی با نام خانه بهداشت زد تا در این اماکن بهورزان فعالیت کنند.
خبرنگار ایرنا مرکز سنندج
9102