محمدبن سلمان ولیعهد عربستان و 3 سناریو فراروی او برای تعامل با بحران قطر

شبکه خبری «العربیه» صبح امروز خبر برکناری «محمدبن نایف» ولیعهد و وزیر کشور عربستان سعودی، از مقام خود و انتصاب «محمدبن سلمان» پسر «ملک سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان به عنوان ولیعهد را اعلام کرد.
تغییرات ایجاد شده در عربستان باب سوالات زیادی را درباره مواضع و سیاست های آتی این کشور در قبال پرونده های منطقه از جمله بحران با قطر گشوده است. بحران ایجاد شده میان برخی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (عربستان، امارات و بحرین) با قطر منجر به قطع روابط با دوحه و تحریم این کشور در 15 خرداد (پنجم ژوئن) شده است که حال باید دید با این چرخش بی سابقه در ساختار سیاسی عربستان چه تاثیری بر این بحران می گذارد.
خبرگزاری آناتولی با بررسی تاثیراتی که این تغییرات در آینده می تواند بر بحران با قطر داشته باشد، سه سناریو را مطرح و پیش بینی کرده که احتمال وقوع سناریوی آخر بیشتر باشد.
سناریوی اول: بحران همچنان باقی بماند.
در این سناریو که احتمال وقوع آن بعید هم نیست، بحران ایجاد شده میان برخی کشورهای عربی از جمله عربستان با قطر همچنان به قوت خود باقی می ماند. به ویژه پس از آنکه ویدیوهایی منتشر شد که نشان داد بن سلمان شخصا به این بحران ورود کرده است. رسانه های اجتماعی چند روز گذشته فیلمی را از دیدار محمدبن سلمان با شماری از شیوخ قبیله «آل مره» در عربستان منتشر کردند که حاکی از حمایت این شیوخ از اقدام آل سعود در قطع روابطش با قطر بود.
روزنامه عکاظ در شماره روز یکشنبه گذشته درباره این فیلم نوشت: محمد بن سلمان با شماری از شیوخ قبیله «آل مره» در عربستان دیدار کرد. آنها بر حمایت خود از اقدام ریاض در تحریم قطر تاکید کرده و همزمان آنچه دولت قطر انجام داده است را محکوم کردند.
درهمین حال، مجتهد فعال سیاسی و کاربر عربستانی که به فاش کردن اسرار خاندان حاکم در عربستان معروف است، نیز در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: شیوخ آل مره که محمدبن سلمان از آنها را درخواست همراهی کرده بود، با صدور بیانیه علیه قطر مخالفت کردند. قبیله آل مره در قطر در پی انتشار این فیلم با صدور بیانیه ای تاکید کردند که «به شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر کاملا وفادار هستند».
شایان ذکر است که قبیله «آل مره» یک قبیله عربی است که اعضای آن در قطر، عربستان، امارات، کویت و بحرین سکونت دارند. برخی از افراد این قبیله به اتهام تلاش برای کودتای شکست خورده علیه شیخ حمدآل ثانی امیر سابق قطر در سال 1996 به اعدام محکوم شدند. اما امیر سابق در پاسخ به درخواست ملک عبدالله بن عبدالعزیز شاه پیشین عربستان، حکم عفو عمومی برای آنها صادر کرد.
خبرگزاری ترکیه در ادامه می نویسد: ورود شخص بن سلمان به میدان بحران با قطر، با توجه به ولیعهد شدن وی، باعث حل فوری این بحران می شود. اما براساس آنچه در سناریوی اول بیان شد، تحقق این امر بعید به نظر می رسد.
سناریوی دوم: تشدید بحران
برپایه این سناریو، بحران به طور گسترده ای طی مرحله آتی شدت می یابد؛ به ویژه پس از اینکه بن سلمان به سمت ولیعهدی منسوب شده است. البته این سناریو به دلیل مسائل داخلی و خارجی بعید به نظر می رسد. مهمترین دلیلش آن است که بن سلمان نمی خواهد کشورش در بحرانی پیچیده تر گرفتار شود.
همچنین او در سن 32 سالگی به عنوان ولیعهد انتخاب شده و نیاز دارد که جای پای خود را در منصب جدید محکم کند. از سویی نیز دوست ندارد که پیام منفی از خود به خارج از کشور بفرستد و وجهه خود را تخریب کند.
و اما سومین سناریو: تسریع در روند حل بحران.
احتمال وقوع این سناریو بیشتر است؛ آن هم در صورتی که همه طرف های بحران، امتیازاتی بدهند و از مواضع خود عقب نشینی کنند. کشورهای تحریم کننده قطر سقف مطالبات مدنظر خود را کاهش دهند و در مقابل نیز دوحه امتیازاتی را به طرف مقابل بدهد، به گونه ای که یکی از مسئولان قطری گفته «به حاکمیت ملی این کشور صدمه ای وارد نشود».
البته اجرای این سناریو تا حدودی از سوی محمدبن سلمان بعید است. همچنین به طور اساسی اجرای این سناریو به وجود فشارهای بین المللی به ویژه از سوی آمریکا نیاز دارد که در حل بحران قطر جدیت و تمایل واقعی داشته باشد.
«هدر ناوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز گذشته (سه شنبه) در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: امروز دو هفته از محاصره قطر می گذرد، نمی ‌دانیم چرا این کشورها (عربستان و امارات) ادعاهای خود را درخصوص قطر نه به افکار عمومی و نه به مقام‌های قطری ارائه نکرده‌اند. هرچه بیشتر زمان می‌گذرد، تردیدها درخصوص اقدامات عربستان سعودی و امارات بیشتر می‌شود.
خلاصه کلام اینکه ترجیح هر یک از این سناریوها بر دیگری، به طور اساسی به چند عامل بستگی دارد:
نخست: لیست درخواست ها و شکایت هایی که کشورهای تحریم کننده قطر آنها را اعلام خواهند کرد.
دوم: نحوه برخورد دوحه با این درخواست ها چگونه خواهد بود، به ویژه اینکه شیخ محمدبن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر، رفع محاصره تحمیلی از سوی عربستان و امارات و بحرین را شرط آغاز گفت وگوها میان دو طرف اعلام کرده است.
سوم: نحوه تعامل دوحه با تغییرات جدیدی است که در عربستان رخ داده است.
چهارم: وجود فشار آمریکا و سایر کشورهای بین المللی به طور جدی و قوی برای حل بحران
پنجم: وجود تمایل واقعی از سوی کشورهای تحریم کننده قطر برای حل این بحران
شبک**خاورم**9329**1392**مترجم: ندا بهبودی**انتشار: ابوالفضل بابایی